കുറുപ്പാശാനും മുടിയേറ്റിന്റെ ലോകവും – ഇ.സി.സുരേഷ്

കല/കിരീടംവച്ച കല

ചാലക്കുടിയുടെ സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിൽ അനുഷ്ഠാനകലയുടെ തനിമ പതിപ്പിച്ച മുടിയേറ്റ് എന്ന കലാരൂപത്തെയും, അതിനെ ജനകീയമാക്കുന്നതിൽ നിർണായക പങ്കുവഹിച്ച കിഴക്കേവാരണാട്ട് നാരായണക്കുറുപ്പിനെ പരിചയപ്പെടുത്തുന്ന ലേഖനം. അതോടൊപ്പം മുടിയേറ്റിന്റെ ചരിത്രപശ്ചാത്തലം, ഐതിഹ്യം, അവതരണരീതികൾ, സാമൂഹികപ്രസക്തി തുടങ്ങിയവയും വിശദീകരിക്കുന്നു.

ചാലക്കുടിയുടെ സാംസ്കാരികഭൂപടത്തിൽ അനുഷ്ഠാനകലയുടെ ഗരിമ ചാർത്തിക്കൊടുത്ത ഒരു പേരുണ്ട് – കിഴക്കേവാരണാട്ട് നാരായണക്കുറുപ്പ്. നാട്ടുകാർക്കും കലാലോകത്തിനും ഒരുപോലെ പ്രിയങ്കരനായ കുറുപ്പാശാൻ, അല്ലെങ്കിൽ സ്നേഹമുള്ളവർക്ക് കുറുപ്പേട്ടൻ. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പതിറ്റാണ്ടുകൾ നീണ്ട കലാസപര്യയിലൂടെയാണ് ‘മുടിയേറ്റ്’ എന്ന അനുഷ്ഠാനനാടകം ചാലക്കുടിയുടെ സ്വന്തം കലാരൂപമായി വളർന്നത്. കലാരംഗത്ത് വി.എൻ. നാരായണക്കുറുപ്പ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഇദ്ദേഹം, മുടിയേറ്റിനെക്കുറിച്ചുള്ള ആദ്യത്തെ ആധികാരിക ഗവേഷണഗ്രന്ഥമെന്നു വിശേഷിപ്പിക്കാവുന്ന ‘മുടിയേറ്റ്: ആചാരവും അനുഷ്ഠാനവും’ എന്ന കൃതിയുടെ കർത്താവ് കൂടിയാണ്.

അമ്മദൈവാരാധനയും അനുഷ്ഠാന കലകളും

കേരളത്തിന്റെ സാംസ്കാരികചരിത്രത്തിൽ, ബ്രാഹ്മണമതത്തിന്റെ ആധിപത്യത്തിനു മുൻപേതന്നെ ഗോത്രജീവിതത്തിൽ അമ്മദൈവാരാധനയ്ക്ക് പ്രമുഖ സ്ഥാനമുണ്ടായിരുന്നു. കാലക്രമേണ, ഹിന്ദുമതവും സങ്കീർണമായ ജാതിവ്യവസ്ഥകളും രൂപപ്പെട്ടപ്പോൾ, ഈ പ്രാചീന ഗോത്രവിശ്വാസങ്ങളും ആചാരങ്ങളും പുതിയ രൂപഭാവങ്ങൾ കൈവരിച്ചു. കേരളത്തിലെ അവതരണകലകളിൽ ഭൂരിഭാഗവും ഈ അമ്മദൈവാരാധനയുടെ ഭാഗമാണ്. ഭദ്രകാളിയാണ് ഈ ആരാധനാ പാരമ്പര്യത്തിന്റെ കേന്ദ്രബിന്ദു. പടയണി, കാളിയൂട്ട്, കോലംതുള്ളൽ, കുത്തിയോട്ടം, കണ്യാർകളി, മലവാഴിയാട്ടം, മുടിയേറ്റ്, കരിങ്കാളി, പൂതൻ,തിറ, തെയ്യം, ചേർത്തലപ്പൂരം, കൊടുങ്ങല്ലൂർ ഭരണി തുടങ്ങി നിരവധി അനുഷ്ഠാനകലകൾ ഈ പാരമ്പര്യത്തിൽ വേരൂന്നി നിൽക്കുന്നു.

മുടിയേറ്റ്: അനുഷ്ഠാന നാടകത്തിന്റെ തനിമ

തൃശ്ശൂർ, എറണാകുളം ജില്ലകളിലാണ് പ്രധാനമായും മുടിയേറ്റ് അവതരിപ്പിക്കപ്പെടുന്നത്. തെയ്യം, പടയണി തുടങ്ങിയ കലാരൂപങ്ങളെപ്പോലെ നാടകീയാംശങ്ങൾ ഏറെയുണ്ടെങ്കിലും, ‘നാടോടി നാടകം’ എന്ന് അക്ഷരാർഥത്തിൽ വിളിക്കാവുന്ന കലാരൂപമാണ് മുടിയേറ്റ്. അനുഷ്ഠാനവും കലയും വേർതിരിക്കാനാവാത്ത വിധം ഇതിൽ ഇഴചേർന്നു കിടക്കുന്നു. അതുകൊണ്ടുതന്നെ കലാചിന്തകർ ഇതിനെ ‘അനുഷ്ഠാന നാടകം’ എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കുന്നു.

ഭദ്രകാളിയുടെ ദാരികവധം എന്ന പുരാവൃത്തത്തിന്റെ ദൃശ്യാവിഷ്കാരമാണ് മുടിയേറ്റ് എന്ന അനുഷ്ഠാനകലയുടെ അടിസ്ഥാനം. ദേവാസുരയുദ്ധാനന്തരം, അസുരവംശത്തിലെ ഭൂരിഭാഗം പേരും നിഗ്രഹിക്കപ്പെടുകയും അവശേഷിച്ചവർ പാതാളത്തിൽ അഭയം തേടുകയും ചെയ്തു. ഇപ്രകാരം പാതാളത്തിലെത്തിയ ദാനവതി, ദാരുവതി എന്നീ അസുരകന്യകമാർ അവിടെ ഒളിവിൽ കഴിഞ്ഞിരുന്ന രണ്ട് അസുരന്മാരെ വിവാഹം കഴിച്ചു. ദാനവതിക്ക് ദാനവനും, ദാരുവതിക്ക് ദാരികനും പുത്രന്മാരായി ജനിച്ചു. ദാരികൻ കഠിനതപസ്സിലൂടെ ബ്രഹ്മാവിനെ പ്രീതിപ്പെടുത്തി അനുപമമായ വരങ്ങൾ സമ്പാദിച്ചു. പന്തീരായിരം ആനകളുടെ ബലത്തിനു പുറമെ, ദേവന്മാർക്കോ മനുഷ്യരായ പുരുഷന്മാർക്കോ തന്നെ വധിക്കാൻ സാധ്യമല്ല എന്ന വരവും അദ്ദേഹം നേടിയെടുത്തു. ഈ വരലബ്ധിയിലൂടെ അജയ്യനായിത്തീർന്ന ദാരികൻ, അസുരവംശത്തെ പുനഃസംഘടിപ്പിച്ച് അസുരസാമ്രാജ്യം പുനഃസ്ഥാപിക്കുകയും സ്വർഗലോകത്തെയും ഭൂലോകത്തെയും ആക്രമിച്ചു കീഴടക്കി അതിക്രൂരമായ ഭരണം കാഴ്ചവയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. ദാരികന്റെ പ്രവൃത്തികളിൽ പൊറുതിമുട്ടിയ ദേവഗണങ്ങൾ ബ്രഹ്മാവിനെയും വിഷ്ണുവിനെയും പരമശിവനെയും ശരണം പ്രാപിച്ചു. ത്രിമൂർത്തികൾ ദേവസൈന്യത്തെ അയച്ച് ദാരികനെ നേരിടാൻ ഒരു ശ്രമം നടത്തിയെങ്കിലും, ദാനവനെ വധിക്കാൻ സാധിച്ചതല്ലാതെ ദാരികനെ പരാജയപ്പെടുത്താൻ കഴിഞ്ഞില്ല. മാത്രമല്ല, ദാരികന്റെ പ്രത്യാക്രമണത്തിൽ കനത്ത നാശനഷ്ടങ്ങൾ സംഭവിച്ച് ദേവസൈന്യത്തിന് പിന്തിരിഞ്ഞോടേണ്ടതായും വന്നു. ദാരികന്റെ പരാക്രമങ്ങളെക്കുറിച്ചും ദേവകൾക്കു നേരിടേണ്ടിവന്ന അപമാനങ്ങളെക്കുറിച്ചും നാരദമഹർഷി പരമശിവനെ ധരിപ്പിച്ചു. ഇതുകേട്ട് ക്രുദ്ധനായ പരമശിവന്റെ തൃക്കണ്ണിൽനിന്ന് ഭദ്രകാളി എന്ന യുദ്ധദേവത അവതരിച്ചു. ഭഗവതി ഘോരമായ യുദ്ധത്തിനൊടുവിൽ ദാരികനെ പരാജയപ്പെടുത്തുകയും അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശിരസ്സറുക്കുകയും ചെയ്തു. ദാരികവധം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഈ പുരാണകഥാസന്ദർഭമാണ് മുടിയേറ്റ് എന്ന അനുഷ്ഠാനനാടകത്തിലൂടെ അവതരിപ്പിക്കപ്പെടുന്നത്.

പ്രാചീന കാർഷികഗോത്രങ്ങൾ അവരുടെ മാതൃദേവതയെ പ്രീതിപ്പെടുത്താൻ നടത്തിപ്പോന്ന അനുഷ്ഠാന നാടകമായിരിക്കണം മുടിയേറ്റ്. പല കാലങ്ങളിലായി പലതരം കഥകളും വിശ്വാസങ്ങളും ആചാരരീതികളുമെല്ലാം കൂടിക്കലർന്ന് അത് ഇന്നുകാണുന്ന രൂപമാർജിച്ചതാകാം.

അരങ്ങിലെ വിസ്മയം: കളവും കഥാപാത്രങ്ങളും

ദേവീക്ഷേത്രങ്ങളോടനുബന്ധിച്ചാണ് സാധാരണയായി മുടിയേറ്റ് അരങ്ങേറുന്നത്. മുടിയേറ്റിന്റെ പ്രാരംഭ ചടങ്ങാണ് കളമെഴുത്ത്. പഞ്ചവർണ്ണപ്പൊടികൾ കൊണ്ടാണ് കളമെഴുതുന്നത്. ഉണക്കലരി പൊടിച്ചുണ്ടാക്കിയ അരിപ്പൊടി, ഉമിക്കരി പൊടിച്ചുണ്ടാക്കിയ കരിപ്പൊടി, വാകയില ഉണക്കിപൊടിച്ചുണ്ടാക്കിയ പച്ചപ്പൊടി, മഞ്ഞൾ പൊടിച്ചുണ്ടാക്കുന്ന മഞ്ഞപ്പൊടി, മഞ്ഞപൊടിയിൽ ചുണ്ണാമ്പു ചേർത്തുണ്ടാക്കുന്ന ചുവപ്പു പൊടി എന്നിവയെയാണ് പഞ്ചവർണ്ണപ്പൊടി എന്ന് പറയുന്നത്.

ഇടത്തുനിന്ന് വലത്തോട്ടു മാത്രമേ കളമെഴുതാൻ പാടുള്ളൂ എന്നതാണ് നിയമം. കളമെഴുത്തിനു മുൻപ് നിയതമായ അനുഷ്ഠാനങ്ങളുണ്ട്. ഭദ്രകാളി, വെള്ളാം ഭഗവതി, രക്തേശ്വരി, സുന്ദരയക്ഷി, കരിനാഗയക്ഷി, ശാസ്താവ്, നന്ദി മഹാകാളൻ, വേട്ടേക്കരൻ തുടങ്ങിയ ദേവീ ദേവന്മാരുടെ രൂപക്കളങ്ങളാണ് സാധാരണ എഴുതുക. ഈ കളങ്ങൾ പ്രത്യേകമായി എഴുതാൻ കഴിയാത്ത സ്ഥലങ്ങളിൽ എല്ലാ ദേവീദേവസങ്കല്പങ്ങളെയും ഒരുമിച്ചുചേർത്ത് കൈലാസം എന്ന പരികല്പനയിൽ ആറ് കോണുകളുള്ള ചക്രം എഴുതി, അതിനു ചുറ്റം വൃത്തങ്ങൾ വരച്ച്, അതിനു പുറകിൽ വാസുകി എന്ന സർപ്പം ചുറ്റിപ്പിണഞ്ഞ് ഫണം മുകളിൽ വരത്തയ്ക്കവിധത്തിൽ വരയ്ക്കുന്നു. കളമെഴുതാൻ ഉപയോഗിക്കുന്ന പൊടികളിൽ ഓരോ ശരീരഭാഗത്തിനും ഇന്നയിന്ന നിറങ്ങൾ എന്നു നിശ്ചയിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. അതു പ്രകാരം മാത്രമേ ഉപയോഗിക്കാവൂ.

ഉരുട്ടുചെണ്ട, വലംതല, ഇലത്താളം ഇത്രയുമാണ് കളംപാട്ടിനുപയോഗിക്കുന്ന വാദ്യോപകരണങ്ങൾ. ഇവയുടെ അകമ്പടിയോടെയാണ് കളംപാട്ട് അവതരിപ്പിക്കപ്പെടുന്നത്. ദേവീസ്തുതിയോടെയും ഗണപതിസ്തുതിയോടെയും ആരംഭിക്കുന്ന കളംപാട്ട് പാട്ടും പറച്ചിലും സംഭാഷണങ്ങളുമെല്ലാം ഇഴചേർന്ന സവിശേഷമായ അവതരണ രീതിയിലൂടെയാണ് പുരോഗമിക്കുക. ഒടുവിൽ മംഗളശ്ലോകം ചൊല്ലി അവസാനിക്കുന്നു. അപ്പോഴേക്കും ദാരികവധം കഥ പൂർത്തിയായിട്ടുണ്ടാവും.

അരങ്ങുവാഴ്ത്തൽ, ശിവ നാരദസംവാദം, ദാരികൻ പുറപ്പാട്, ദാനവൻപുറപ്പാട്, കാളീപ്പുറപ്പാട് ഒന്നാംഭാഗം, കാളീപുറപ്പാട് രണ്ടാം ഭാഗം, കോയിമ്പടനായർ, കൂടിയാട്ടം – കാളി ദാരിക യുദ്ധം, വഴിപാട്ടു ദാരികൻ, പേശൽ, ദാരികന്റെ ശിരഛേദവും കാളിയുടെ അനുഗ്രഹാശ്ശിസ്സുകളും, പന്തവും കിരീടവുംഉഴിച്ചിൽ, മുടി ഉഴിച്ചിൽ, ഗുരുതി എന്നിങ്ങനെയാണ് മുടിയേറ്റിന്റെ ആവിഷ്കാരരീതി. ശിവൻ, നാരദൻ, ദാരികൻ, ദാനവൻ, ഭദ്രകാളി, ഭൂതഗണങ്ങൾ, അന്തിമഹാകാളൻ, കോയിമ്പടനായർ എന്നീ കഥാപാത്രങ്ങളാണ് മുടിയേറ്റിന്റെ അരങ്ങത്തു വരുന്നത്. ഓരോ വേഷത്തിനും പ്രത്യേകം വേഷവിധാനങ്ങളും ചമയ രീതികളുമുണ്ട്.

മുടിയേറ്റിലെ ഏറ്റവും ആകർഷകവും പവിത്രവുമായ ഘടകമാണ് ഭദ്രകാളിയുടെ കിരീടം. ദേവിയുടെ ഈ കൂറ്റൻ ‘മുടി’ ശിരസ്സിലേറ്റി അരങ്ങിലെത്തുന്ന അനുഷ്ഠാനം എന്ന അർഥത്തിലാണ് ഈ കലാരൂപത്തിന് ‘മുടിയേറ്റ്’ എന്ന പേര് തന്നെ ലഭിച്ചതെന്നാണ് പണ്ഡിതമതം. ഇത് കേവലം ഒരു അലങ്കാരവസ്തുവല്ല, മറിച്ച് ദേവീചൈതന്യം കുടികൊള്ളുന്ന ബിംബമായാണ് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്. വരിക്കപ്ലാവിന്റെ ഒറ്റത്തടിയിൽ കൊത്തിയെടുത്ത്, കുരുത്തോലകളാൽ അലങ്കരിച്ച ഈ കിരീടം പരമ്പരാഗത മരപ്പണിയുടെയും ശില്പചാതുരിയുടെയും ഉദാത്ത മാതൃകയാണ്. ഭക്തിനിർഭരമായ അനുഷ്ഠാനങ്ങൾക്കുശേഷം മുടി തലയിലേറ്റുന്നതോടെ, കലാകാരൻ ഭദ്രകാളിയായി രൂപാന്തരപ്പെടുന്നു. അതൊരു വേഷംമാറൽ എന്നതിലുപരി, ദേവീചൈതന്യം ആവാഹിക്കപ്പെടുന്ന പവിത്രമായ നിമിഷം കൂടിയാണ്. കിരീടത്തിനു പുറമേ ഉത്തരീയം, തോട, മുലമാർ, വള, പടിയരഞ്ഞാൺ, ചിലങ്ക, കുപ്പായം ഇതെല്ലാം കാളിയുടെ വേഷവിധാനങ്ങളുടെ ഭാഗമാണ്.

തിന്മയുടെ പ്രതീകമായ ദാരികനും തനതായ കിരീടവും ചാമരവും മറ്റ് ആടയാഭരണങ്ങളുമുണ്ട്. കിരീടം, ചാമരം, ചുട്ടിത്തുണി, മുത്തു നാട, ചെവിപ്പൂവ്, തോട, കുപ്പായം, കുരലാരം, കഴുത്താരം, തോൾപൂട്ട്, വള, പടിയരഞ്ഞാൺ, ഹസ്ത കടകം, കാൽചിലങ്ക എന്നിവയാണ് ദാരികന്റെ വേഷങ്ങൾ. എണ്ണപ്പന്തങ്ങളുടെ വെളിച്ചത്തിൽ, പകിട്ടാർന്ന ഈ വേഷങ്ങൾ അരങ്ങിലെത്തുമ്പോൾ അനിർവചനീയമായ ഒരു മാന്ത്രികാനുഭൂതിയാണ് പ്രേക്ഷകനുണ്ടാവുക.

കുറുപ്പാശാൻ: കലയുടെ കാവലാൾ

പ്രധാനമായും കുറുപ്പന്മാർ എന്ന സമുദായമാണ് മുടിയേറ്റ് അവതരിപ്പിച്ചു വരുന്നത്. കളം വരയ്ക്കുന്നതിനെ കുറിക്കുക എന്നാണത്രെ പറഞ്ഞിരുന്നത്. കളം കുറിക്കുന്നവർ എന്ന അർഥത്തിൽ രൂപപ്പെട്ട കുറിക്കുന്നോർ കാലക്രമത്തിൽ കുറുപ്പന്മാർ ആയി എന്നാണ് കരുതപ്പെടുന്നത്. ഇപ്പോൾ മാരാന്മാരും കളമെഴുത്ത് നടത്താറുണ്ട്.

ഈ പാരമ്പര്യത്തിന്റെ കണ്ണിയായ കിഴക്കേവാരണാട്ട് നാരായണക്കുറുപ്പ്, മുടിയേറ്റിന്റെ ആചാര്യസ്ഥാനീയനാണ്. അദ്ദേഹത്തോളം അറിവും അനുഭവവും ഉള്ള കലാകാരൻ വേറെ ഇല്ലെന്നുതന്നെ പറയാം. പതിറ്റാണ്ടുകളായി ഈ കലാരൂപത്തിന്റെ അനുഷ്ഠാനത്തനിമ ചോർന്നുപോകാതെ, അതിനെ ജനകീയമാക്കാൻ അദ്ദേഹം പ്രയത്നിച്ചു. ക്ഷേത്രമതിൽക്കെട്ടുകൾക്കുള്ളിൽ ഒതുങ്ങിയിരുന്ന മുടിയേറ്റിനെ പൊതുവേദികളിലെത്തിച്ചതും, ജാതിയുടെ വേലിക്കെട്ടുകൾ പൊളിച്ച് അധഃസ്ഥിത വിഭാഗങ്ങളെക്കൂടി ഇത് അഭ്യസിപ്പിച്ചതും കുറുപ്പാശാന്റെ വിപ്ലവകരമായ നിലപാടുകളായിരുന്നു. നവോത്ഥാന ചിന്തകളെ അദ്ദേഹം തന്റെ കലാപ്രവർത്തനത്തിൽ സമന്വയിപ്പിച്ചു.

ഫോക്‌ലോർ അക്കാദമി പുരസ്കാരം, യുനെസ്കോയുടെ അംഗീകാരം, സംഗീത നാടക അക്കാദമി അവാർഡ്, കാലടി ശ്രീ ശങ്കരാചാര്യ സംസ്കൃത സർവകലാശാലയുടെ പ്രത്യേക ബഹുമതി എന്നിവയെല്ലാം അദ്ദേഹത്തെ തേടിയെത്തി. മമ്മൂട്ടി അഭിനയിച്ച ‘തനിയാവർത്തനം’ സിനിമയിൽ മുടിയേറ്റ് അവതരിപ്പിച്ചതും കുറുപ്പാശാന്റെ സംഘമായിരുന്നു.

1944 മാർച്ച് 14-ന് കൊരട്ടിയിലെ കിഴക്കേവാരണാട്ട് തറവാട്ടിലാണ് നാരായണക്കുറുപ്പിന്റെ ജനനം. അമ്മാവൻ ശങ്കരൻ രാമക്കുറുപ്പിൽ നിന്നാണ് മുടിയേറ്റ് അഭ്യസിച്ചത്. 15-ആം വയസ്സിൽ ദാരികനായി അരങ്ങേറ്റം കുറിച്ചു, 20 വയസ്സിന് മുൻപേ കാളിവേഷം കെട്ടിത്തുടങ്ങി. അരനൂറ്റാണ്ടിലേറെക്കാലം മുടിയേറ്റിന്റെ അരങ്ങുകളിൽ നിറഞ്ഞുനിന്ന ഈ പ്രതിഭ, കൊരട്ടി സഹകരണ ബാങ്കിലെ ജീവനക്കാരൻ കൂടിയായിരുന്നു. പരേതയായ ഓമനയാണ് ഭാര്യ. മക്കളായ രമേഷ് കുറുപ്പും സുരേഷ് കുറുപ്പും അച്ഛന്റെ പാത പിന്തുടർന്ന് മുടിയേറ്റ് കലാകാരന്മാരായി ഇന്ന് രംഗത്തുണ്ട്.

കുറുപ്പാശാന്റെ ജീവിതവും കലയും, മുടിയേറ്റ് എന്ന അനുഷ്ഠാനനാടകത്തിന്റെ അതിജീവനത്തിന്റെയും ജനകീയവൽക്കരണത്തിന്റെയും ചരിത്രംകൂടിയാണ്. കേരളത്തിന്റെ സമ്പന്നമായ സാംസ്കാരികപൈതൃകത്തിലെ തിളക്കമുള്ള ഒരധ്യായമായി അത് എന്നും നിലനിൽക്കും.

---